कृषिजन्य उत्पादनमा विचौलियाको बोलबाला

कृष्ण खनाल

बुटवल, ९ भदौ । 

रुपन्देहीको सेमलारका किसान रामनाथ मालीले बुटवलको कृषि उपज तथा थोक बजार केन्द्र बोडीलाई २५ रुपैयाँ प्रतिकेजी होलसेल मुल्यमा विक्री गरे ।  उपजकेन्द्रका व्यापारीले त्यहि बोडीलाई खुद्रा व्यापारीलाई ३० रुपैयाँ प्रतिकेजीमा विक्रि गरे । बजारमा त्यहि बोडी आउदा उपभोक्ताले ३५ रुपैयाँ प्रतिकेजीमा किन्न बाध्य छन् । यो एउटा  उदाहरण मात्र हो । किसानले उत्पादन गरेको कृषीजन्यउत्पादन प्रत्यक्ष उपभोक्ताकहाँ नपुग्दा विचौलीयाहरुले हजारौ रुपैयाँ  नाफागरी उपभोक्ता र किसान दुबैलाई सरासर ठग्ने गरेका छन् । व्यापार–व्यवसायमा केही प्रतिशत नाफा खानु स्वभाविक हो तर यस क्षेत्रका विचौलियाहरुले किसान र उपभोक्ता मर्कामा पार्ने गरेका छन् । आफै बजारमा गएर कृषिजन्य उत्पादन विक्रि गर्न नसक्ने किसानहरुले सस्तो मुल्यमा विचौलीयालाई आफ्नो उत्पादन विक्रि गर्न बाध्य छन् सोही बाध्यातालाई  मौकामा राखेर विचौलीयाहरुले लाखौं रुपैया कुम्लाईरहेका छन् । 

एउटा किसानले  कुनै पनि प्रकृतीको कृषि जन्य उत्पादन गर्नमा महिनांै दिन लागाउँछन् । मदखाद तथा ढुवानी खर्च र आफ्नो मिहिनेत जोडेर आफुले उत्पादन गरेको कृषि जन्य बस्तुको मूल्य निर्धारण गर्दछन् । तर विचौलियाहरुको बोलबालाकै कारण किसानले उचित मूल्य कहिल्यैपाउदैनन् । 

सेमलारका पिडीत किसान मालीका अनुसार केहीसमय पहिला ११ रुपैयाँ प्रतिकिलोमा बुटवलको थोक बजारमा तितेकरेला विक्रि गरे । उत्पादन राम्रै भएको कारण सो समयमा राम्रो आम्दानी हुने अपेक्षा उनले लिएका थिए । तर बजारमा ११ रुपैयाँ भन्दा बढि भाउ उनले पाएनन् । घाटा खाएर भएपनि करेला विक्रि गरेर घर फर्के । तर सोही दिन बुटवलका उपभोक्ताले २० रुपैयाँ प्रतिकिलोमा करेला खरिद गरेर उपभोग गरे । कारण होलसेल व्यापारीले थोरै नाफा राखे, रिटेलर व्यापारीले पनि नामा कुम्लाए र बजारमा उपभोक्ताकह जाँदा मुल्य आकासीयो ।

 बुटवल कृषि उपज तथा थोक बजार केन्द्रमा अहिले त्यहि करेलाको  थोक मुल्य २० देखि २५ रुपैया प्रतिकिलोमा कारवारा भैरहेको छ । जुन तथ्यांक उपजकेन्द्रले आधिकारीक रुपमा उपलब्ध गराएको हो । गत भदौ १ गते देखि बजारमा तरकारीको मुल्य आकाशिएको छ । किसानले उत्पादन गरेको तरकारी लगातारको बन्दको कारण ढुवानी हुन नसक्दा मुल्य आकासिएको रुपन्देही खुद्रा तथा किसाना व्यवसायी समितिका अध्यक्ष लक्ष्मण न्यौपाने बताउँछन् । 

गएको केही महिना यता आलु, प्याज , लसुन लगायतहरियो तरकारीको भाउ ह्वात्तै बढेको छ । बुधवार भदौ ९ गते बुटवल कृषि उपज थोक बजार केन्द्रमा रातो आलुको मुल्य न्युनम २१ देखि अधिकतम २२ र औषत मुल्य २१।५० रुपैया थियो । तर बुटवलको राजमार्ग चौराहामा रहेको न्यौपाने किराना पसलका सञ्चालक समेत रहेका खुद्रा किसान व्यसायी समितिका अध्यक्ष लक्ष्मण न्यौपानेले त्यहि आलु  २५ देखि २८ रुपैयाँ प्रति किलोमा विक्रि गरेको  जानकारी दिए । उनका  अनुसार सेतो आलु प्याज १ सय १० देखि १ सय १५ रुपैयाँ विक्रि गरेका थिए त्यहि प्याज बुटवलको कृषि उपज केन्द्रमा थोक मुल्य न्युनतम ९८ देखि अधिकत १ सय २ रुपैया औषत १ रुपैयाँ प्रतिकिलोमा विक्रि भएको थियो । 

यस बाट समेत के स्पष्ट हुन्छ भने बुटवलको थोक बजारबाट समेत खुद्रा तथा किसाना व्यवसायीहरुले खरिद गरेर लगेको प्याजमा प्रति कीलो १५ रुपैयाँ सम्म नाफा खाने गरेका छन् ।  खुद्रा किसान व्यवसायीका अध्यक्ष लक्ष्मण न्यौपाने भन्दछन्–‘गएको केही महिना यता बजारभाउ महङ्गीएको छ ।’ उनले चाड पर्व नजिकीदै जाँदा बजारमा सनफ्लो तेल लगायत केही खाद्यान्नको सटेज नै भएको दावि गरे  । ‘लगातारको बन्दको कारण ढुवानी हुन सकेको छैन, बजारमा भाउ आकाशिएको छ ।’  उनका अनुसार केही महिना पहिला  १ सय ६० रुपैया प्रतिकेजी पाईने अडहरको दाल अहिले २ सय रुपैया पुगेको छ । 

 नौं दिनमा आकासीयो भाऊ

–बुटवल कृषि उपज तथा थोक बजार केन्द्रले उपलब्ध गराएको मुल्य  थोक बजारको मुल्य सूची अनुसार भदौ १ गते रातो आलु औष १७।५० रुपैयाँ मा विक्रि भएको थियो । तर सोही आलु ९ दिन पछि अर्थात भदौ ९ गते २१। ५० रुपैयाँ प्रतिकिलोमा विक्रि भएको छ ।  सेतो आलु १४।५० मा विक्रि भएकोमा १७ रुपैयाँ पुगेका छ भने प्याज ७२ रुपैया प्रतिकिलोमा विक्रि भएकोमा अहिले १ सय ४० रुपैया पुगेको छ । त्यस्तै लसुन १ सय ४५ रुपैयाँमा विक्री भएकोमा भदौ ९ गते १ सय ४० मा विक्रि भएको जनाएको छ । 

ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्ण्

तरकारीको अधिकत  थोक मुल्य

क।स तरकारीको नाम मुल्य÷केजी

(भदौ १ गते ) मुल्य/केजी (भदौ ९गते)

१ रातो आलु १८  २२

२ सेतो आलु १५   १८

३ प्याज         ७५   १०२

४ लसुन         १७०   १७०

५ अदुवा         ७० १००

६ सिमी ३० ४०

७ बोडी       २५ ३५

स्रोतः बुटवल कृषि उपज केन्द्र थोक बजार केन्द्र