buddhabani (बुद्धबाणी)

कृष्ण खनाल बुटवल, १६ पुस ।  रुपन्देहीको सबैभन्दा बढि दुर्घटना स्थल देवदहमॉ क्वीक ईमेरजन्सी रेक्यु युनिट’  स्थापना गर्न सबै यातायात व्यवसायीहरुले प्रतिवद्वता जनाएका छन्  । सुरक्षित यात्रा अभियान नेपालको  संमन्वयमा निकट भविश्यमा स्थापना हुने उक्त युनिटको लागि यस क्षेत्रका यातायात व्यवसायी तथा यातायात क्षेत्र संग सम्बन्धी व्याक्तिहरुले चसो देखाएका हुन । पश्चिम नेपाल बस व्यवसायी संघका अध्यक्ष दधिराम खरेलले दुर्घटना भएर भन्दा पनि दुर्घटनापछि समयमा नै उपचार पाएर मानिसको मृत्यु हुने गरेको भन्दै यसको लागि तिब्र रुपमा उृद्धार गर्ने व्याक्ति साधान र संयन्त्रको आवश्यकता रहेको बताउछन् । नेपालमा  नै सबै भन्दा बढि  बस सञ्चालन गर्दे  आएको व्यवसायी संस्था पश्चिम नेपाल बस व्यवसायी संघमा करिव २२ सय बसहरु गुड्ने गर्दछन् भने सोही अनुपातमा व्यवसायीहरु आवद्व रहेका छन् ।  संघका अध्यक्ष खरेले भन्छन्–‘दुर्घटनापछि  व्याक्तिको उद्धार भन्दा पनि दुर्घटना नै हुन नदिनको लागि विभिन्न यातायता व्यवसायी र सम्बन्धीत निकाय लाग्नु पर्दछ ।’ उनले थपे –‘दुर्घटना  हुन नदिनको लागि नै पहिला सडक सुरक्षाको विषयमा चालक, म

कृष्ण खनाल बुटवल, १४ पुस । अयन्त्रत्रिरुपमा प्रयोग भैरहेको विषादीको कारण रुपन्देहीको कुल उत्पादनशिल  माटोको करिव ५० प्रतिश माटो प्रदुशित बन्दै गएको पाइएको छ । जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका अनुसार रुपन्देहीको अधिकांस माटोमा अम्लीय पनि र क्षयरियपनको मात्रा बढ्दै गएको हो । जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका  प्रमुख बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत भोजराज सापकोटाका अनुसार अहिले रुपन्देहीको अधिकांस माटोमा अम्लीयर र क्षारिय पदार्थ बढि पाइएको छ । रुपन्देही जिल्ला कृषि विकास कार्यालयमा स्थापना भएको माटछो परिक्षण ईकाईबाट कम पि.एच. अर्थात अम्लिय माटोः करीब २० प्रतिशत माटो रहेको पाइएको छ भने बढि पि.एच. अर्थात क्षारीय माटोः करीब २५ प्रतिशत  माटो रहेको पाईएको छ । यस्तै  प्रागांरिक पदार्थ १ प्रतिशत भन्दा कम भएको माटोः करीब ७७ प्रतिशत रहेको छ । जुन रुपन्देहीको कृषि क्षेत्रको लागि ठुृलो चुनौतिको विषय हो ।  जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका प्रमुख बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत सापकोटा भन्छन्–‘रुपन्देहीको माटोको उर्वराशक्ति नास हुदै गएको छ, अवको केही बर्षमा माटोमा सुधार गर्न सकिएन भने

कृष्ण खनाल बुटवल, १६ पुस ।   ‘दृष्टिविहिनता भएका व्याक्तिहरु’ एक जुट भएर लाग्ने हो भने अनुकरणीय काम गर्न सक्छन् भने उदाहरण पछिल्लो समयमा रुपन्देहीका दृष्टिविहिनहरुले प्रस्तुत गरेका छन् । अन्य अपाङ्गता भएका व्याक्तिहरुको आफ्नै कार्यालय भवन नभएको बेला रुपन्देही नेत्रहिन संघले सञ्चालन गरेको ‘एक व्याक्ति एक इंट्टा’ अभियान अन्र्तगत आफ्नै भवन निर्माण पुरा गरेका छन् । यद्यपी भवनमा अझै  केही पुर्वाधारहरुको विकास गर्न आवश्यक रहेको छ ।जुन भवनको मंगलबार नेपाल सरकारका  उप प्रधान तथा उर्जा मन्त्री टोप बहादुर रायमाझिले उद्घाटन गरे ।   केही बर्ष पहिला देखि सुरु भएको ‘एक व्याक्ति एक ईंट्टा अभियान’ अन्र्तगत अपाङ्गता भएका व्याक्ति, दृष्टिविहिनता भएका व्याक्तिहरु संग चन्दा संकलन गरिएको थियो । सो अभियानमा बुटवल उपमहानगर पालिका र जिल्ला विकास समितिले पनि केही साथ दिएको थियो । बुटवल–१४ तामनगरमा दृष्टिविहिनहरुले अपाङ्गता भएका व्याक्तिहरुको लागि पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय स्तरिय तालिम तकेन्द्रको तथा आश्रय    स्थलको रुपमा रुपमा विकास गर्ने गरी ४ कोठा र एउटा कार्यक्रम हल सहितको भवन निर्माण गरेका हुन । 

कृष्ण खनाल  बुटवल, १५ पुस ।  खाद्यान्न बीउ उत्पादनमा आत्मनिर्भ बन्दै गएको रूपन्देही जिल्लामा कृषिको थप विकासको लागि विभिन्न क्षेत्रमा पकेट क्षेत्रको संभाव्यता अध्ययन सुरु गरिएको छ । यस भन्दा पहिला पकेट क्षेत्रको रूपमा रहेका विभिन्न स्थानको अलवा अन्य क्षेत्रमा पनि यसको विकासको लागि थप अन्य क्षेत्रमा पकेट क्षेत्रको स्थापना संभाव्यता सुरु गरिएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रूपन्देहीले जनाएको छ ।  जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रूपन्देहीका प्रमुख बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत भोजराज सापकोटाका अनुसार रूपन्देहीको देवदह नगरपालिका, पर्रोहा, सालझण्डि, सैनामैना नगरपालिकामा च्याउ, मौरीको लागि पकेट क्षेत्रको संभावना रहेको क्षेत्र रहेको छ । यस्तै धान, गँहुको पकेट क्षेत्रको रूपमा धकधई, गंगोलिया, प्रांगारिक तरकारीको पकेट क्षेत्रको रूपमा धमौली, सिक्टहन, देवदहलाई संभाव्यता स्थानको रूपमा छनोट गरिएको छ ।  यस्तै, माछाको थप पकेट क्षेत्रको लागि पर्रोहा, गंगोलियालाई लिइएको छ । त्यस्तै तेलहनवालीको लागि करहिया, आनन्दवन, भगवानपुर क्षेत्रलाई लिइएको छ । 

कृष्ण खनाल बुटवल, ११ पुस ।  स्वदेशमा काम गर्ने दक्ष कामदारहरु विदेश पलायन भएसँगै डेरी व्यवसायमा काम गर्ने दक्ष कामदारहरूको अभाव सुरु भएको छ । स्वदेशमा नै कृषि कर्मगरी मनग्ये आम्दानी गर्न सकिन्छ भन्ने धारणाको विकास नभएको कारण पछिल्लो समयमा कृषि कार्यको लागि कामदार अभाव भएसँगै डेरी व्यवसाय पनि प्रभावित भएको नेपाल डेरी एशोसियसनका केन्द्रीय अध्यक्ष सुमित केडिया बताउँछन् । उनका अनुसार अहिले पछिल्लो समयमा डेरी व्यवसायमा कटिबद्ध भएर लाग्ने मानिसको अभाव छ ।  कृषि क्षेत्रमा बढेको लागत सँगै डेरी व्यवसाय समेत संकटमा रहेको नेपाल डेरी एशोसियसनले जनाएको छ । पछिल्लो समयमा कृषि क्षेत्रबाट मानिसहरू पलायन हुने क्रम बढे सँगै डेरी व्यवसायमा लागत बढ्दै गएको हो। किसानहरूले समयमा नै दाना तथा अन्य कृषिजन्य उत्पादनको अभावको कारण कृषिमा विस्तारै लागत बढ्दै गएको छ । यसको अलवा सरकारले कृषि क्षेत्रलाई प्राथमिकता दिने भनेर बजेट भाषणमा पटक पटक उल्लेख गरेपनि कृषि क्षेत्रको लगि एथेष्ट लगान हुन नसक्दा दुग्ध व्यवसाय समस्यामा परेको नेपाल डेरी एशोसियसनका केन्द्रीय महासचिव प्रल्हाद दाहल बताउँछन् । उनी भन्छन्–‘क

कृष्ण खनाल बुटवल , ११  पुस ।   बुटवल उपहानरपालिकाले आफ्नो बार्षिक कार्ययोजनामा सात बर्षदेखि आकाशेपुल निर्माणलाई योजनामा राख्दै आएको छ । योजनामा राखिने गरेको आकाशे पुलले भने मूर्त रुप लिन सकिरहेको छैन् । अकाशे पुल नबन्नुको जवाफ उपमहानगर पालिकाले सहजै दिने गर्छ– भौतिक योजना तथा निर्माण मन्त्रालयमा माग गरेको हो बजेट स्वीकृत भएन बनेन । आर्थिक बर्ष  ०६५÷०६६ बाट उपमहानगर पालिकाले आकाशे पुललाई योजनामा राख्ने र नबनको जवाफ दिने क्रम चलिरहेको छ । गत आर्थिक बर्ष २०७१÷०७२ मा पनि नगरपालिकाको निर्णय नम्बर ६० को बुँदा नम्बर ११ मा आकाशेपुल निर्माण अञ्चल अस्पताल अगाडि, ट्राफिक चोक, मिलन चोक र राजमार्ग चौराहामा को लागि केन्द्रीय मन्त्रालय संग बजेट माग गर्ने  भनेर निर्णय गरेको थियो । यो क्रम चालु आर्थिक बर्ष ०७२÷०७३ को मा पनि चलिरहेको छ । नगरपालिकाको बार्षिक बजेट कार्ययोजनाको निर्णय नम्बर ६५ को बुँदा नम्बर ९ मा सोही बुँदा दो¥याएको छ ।  नगरपालिकाले प्रत्येक बर्षिक योजनामा आशेपुल निर्माणको लागि पहल गर्ने  गरेको भएपनि यसले सार्थकता पाउन सकेको छैन ।   आकासेपुलको अभावमा पैदल यात्रुहरुले जोखिम मोल

कृष्ण खनाल बुटवल, ८ पुस ।  बुधवार बुटवलको कालिका उमावि कक्षा ८ मा पढ्दै गरेका अनिस क्षेत्री बुटवलमा सुरु भएको मेलामा पुगे ।  करोडौं बर्ष  पहिला पृथिवीबाट लोप भएको डाईनोसर राखिएको छ,भन्ने प्रचार सुनेका उनी सिधैउक्त स्थानमा गए । टिकट काटेर डाईनोसर राखिएको स्थानमा प्रवेश गरेका उनले अचम्मीत हुदै भने–‘यस्तो पो हुदो रहेछ डाईनोसर ।’ सुनको र  किताबमा बढेको आधारमा अनुमन लगाउदै गएका उनले भिन्दै अनुभव गरेको प्रतिक्रिया दिए । उनले भने–‘घर भन्दा ठुलो हुन्छ डाईनोसर भन्ने सुनेका थियौँ ।’  अहिले  बुटवलमा जारी मेलामा युर्निर्भसल एमेन्मेन्ट प्रालिले डाईनोसर जस्तै देखिने गरी ईलेक्टोनिक्स प्रतिमा बनाएको छ । डाईनोसर जस्तै देखिने गरी  ईन्जीनियरिङ्गका व्याक्तिहरुले बनाएको हेर्नको लागि दर्शकहरुको घुईचो लागेको छ । नेपालमा नै पहिलो पटक प्रर्दशनीमा राखिएको उक्त दृश्य साच्चै वास्तविक जस्तै बनाइएको छ । विज्ञान प्रविधि मार्फत सेन्सर प्रयोग गरी निर्माण गरिएको उक्त डाईनोसरको आकृती निर्माण गरिएको छ । 

कृष्ण खनाल बुटवल, ८ पुस ।  तपाई च्याउमा विशेष रुची राख्नुहुन्छ ?  च्याउका अन्य विभिन्न परिकारहरु खानेगर्नुभएको छ तर अहिले सम्म च्याउको मःमको स्वाद लिन पाउनुभएको छैन भने त पाईको लागि बुटवलमा आयोजना गरिएको लुम्बिनी एक्पो–२०१५, अन्र्तराष्ट्रिय व्यापार मेला  एउटा विशेष अवसर हुनेछ । यस भन्दा पहिला गजेडी–२ बेलभरियामा स्पीन्जर च्याउ फर्म स्थापना गरि च्याउका विभिन्न परिकार निर्माण गरी विक्री गर्दै आएका उद्यमी गंगाधर शर्माले यस पटक बुटवलमा मेलामा च्याउको मःम विक्रि सुरुवात गरेका हुन ।  रुपन्देहीमा नै पहिलो पटक च्याउको मःम बनाएर विक्रि सुरु गरिएको दावि गर्ने उनले भने–‘फर्ममा पहिला देखि नै च्याउको अचार, च्याउको पकौडा, मःम बनाएर विक्रि गर्दै आएका थियौं व्यवसायीक रुपमा विक्रि पहिलोपटक हो  ।’ मेलामा १ सय रुपैयाँ प्रति प्लेट च्याउको मःम विक्रि राखिएको उनले जानकारी दिए ।  गजेडी गाविस–२ बेलभरियामा ७ वटा टलेल निर्माण गरी आज भन्दा ४ बर्ष पहिला च्याउ फर्म स्थापना गरी व्यवसायीक खेती गरेका थिए । 

कृष्ण खनाल बुटवल, ७ पुस ।   सिमसार क्षेत्रको दिर्घकालिन महत्व बुझ्न नसक्दा स्थानिय उपभोक्ताहरुबाट नै रुपन्देहीका सिमसार क्षेत्र अतिक्रमणमा पर्दै गएका छन् । उपभोक्ताहरुले  क्षणिक लाभमा ध्यान दिई दिर्घकालिन महत्व बोकेका रुपन्देहीका अधिकांस सिमसार क्षेत्र संरक्षणको अभावमा ओझेलमा परेका छन । जिल्लामा के कती क्षेत्र सिमसार क्षेत्र रहेको छ भन्ने विषयमा एकिन तथ्यांक नभएपनि अतिक्रमण, विभिन्न विनासकारी झारका कारण अधिकांस सिमसारको क्षेत्र खुम्चीदै गएको छ । जिल्ला वन कार्यालय रुपन्देही अन्र्तगतगको सेक्टर बन कार्यालय बुटवलका प्रमुख  यज्ञमूर्ती खनालका अनुसार रुपन्देहीमा भएका अधिकांस सीमसार क्षेत्र अहिले अतिक्रमणको चपेटामा परेका छन् ।  प्रमुख खनालका अनुसार  स्वामित्व र व्यवस्थापनमा विवाद,स्थानियको चासो कम हुनु, ज्ञान, शिप, दक्षताको कमी, अतिक्रमण तथा अत्यधिक दोहन र वातावरणीय सेवा सुविधा तथा महत्वमा कम ध्यान पुगेको करण रुपन्देही सिमसार क्षेत्र मासिदै गएका हुन ।  सिमसार क्षेत्र भन्नाले रसिलो भूमि हो, जहाँ जमिन लुक्दैन, जहाँ पानी सुक्दैन त्यस्तो स्थानलाई सिमसार क्षेत्र भनिन्छ । सामान्यतया, सिमसार भ

कृष्ण खनाल   भुपु विद्यार्थी तथा पत्रकार बुटवल टुडे दैनिक –कालिका उमावि एउटा यस्तो पाठशाला हो जस्ले आफ्नो नाम नेपालका केही उत्कृष्ठ विद्यालयहरुको  सुचीमा आफ्नो नाम दर्ता गराउन सकेको छ । वि.स.२०६५ सालमा कालिका उच्च माविमा मेरो प्रवेश एक व्यवस्थापन संकायको विद्यार्थीको रुपमा भएको छ ।

कृष्ण खनाल कृषि क्षेत्रमा लागेर विदेशको भन्दा पनि बढि आम्दानी गर्न सकिन्छ भन्ने मानसिकताको विकास अझै हुन सकेको छैन । यद्यपी कृषि क्षेत्रमा नै लागेर केही किसानहरुले नाम मात्र होईन दाम पनि राम्रै कमाएका छन् । यसबाट केही पाठ सिक्न सकिन्छ ।  राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रको कुल जनसंख्या ४९ लाख २६ हजार ७ सय ६५ मध्ये कृषिमा आश्रीत जनसंख्या ३२ लाख २२ हजार ७  सय ७३ छ । अर्थात पश्चिमाञ्चलका १६ जिल्लामा कुल ६५ दशमलब ४ प्रतिशत मानिसहरु कृषिमा आश्रीत रहेका छन् । पश्चिमाञ्चलका आधा भन्दा बढि जनसंख्या कृषिमा आश्रीत भएपनि यो विकास क्षेत्र अझैपनि कृषिमा आत्मनिर्भर बन्न सकेको छैन । यद्यपी संभावना भने नभएका होईनन् । विद्यमान स्रोत र साधनको उच्चतम प्रयोग गरी कृषिलाई आधुनिकीकरण गरी आत्मनिर्भरताको बाटो पहिल्याउनु पहिलो आवश्यकता हो ।  जिल्लामा रहेका कृषि कार्यालयहरुले प्रत्येक बर्ष करोडौ रुपैयाँ अनुदान स्वरुप कृषकहरुलाई प्रदान गर्दछन् । तर त्यसको उपयोग भएपनि लक्षित प्रगति प्राप्त हुन सकेको पाईदैन । गत आर्थिक बर्षमा क्षेत्रीय कृषि निर्देशनालय पोखराका कृषि प्रसार अधिकृत प्रका

कृष्ण खनाल बुटवल, २  पुस । बुटवलमा अहिले सञ्चालनमा आएका ईलेक्ट्रिक रिक्सा जथाभावी रुपमा सञ्चालन आएपछि व्यवस्थित गर्न रुट निर्धारणको  पहल सुरु भएको छ ।  आवश्यकताभन्दा बढि ई–रिक्सा सडकमा गुड्दा स्वरोजगार बनेका रिक्साचालक मजदुर, बेरोजगार हुने खतरा बढ्दा र सबै क्षेत्रमा यात्रुहरुलाई यातायातको सुविधा दिन भन्दै लुम्बिनी ई रिक्सा डिलर्स एशोसियनको पहलमा रुट निर्धारणको लागि पहल सुरु गरिएको हो । अहिले ई–रिक्साहरु आफुखुसी रुपमा जुनसुकै रुटमा संचालन हुदै आएका छन् ।  आवश्यकता भन्दा बढि रिक्सा सञ्चालन भएपछि ट्राफिक व्यवस्थापनामा समेत समस्या भएको बताइएको छ । ट्राफिक समस्या देखिन थालेपछि प्रहरी प्रसासन, स्थानिय निकाय र व्यवसायीहरुको विचमा साझा धारणा विकास गरी अवको केही दिनमा रुट निर्धाणको प्रक्रिया सुरु गरिने  लुम्बिनी ई रिक्सा डिलर्स एशोसियसनका अध्यक्ष बाबुराम अधिकारीले जानकारी दिए । 

कृष्ण खनाल   बुटवल, १ पुस ।  तपाईं बेरोजगार हुनुहुन्छ ? कृषि क्षेत्रमा लागेर नाम र दाम कमाउने योजनामा हुनहुन्छ । तर कृषि क्षेत्रमा के कस्तो संभावना छ र कृषि सम्बन्धीत विभिन्न विधामा तालिम पो लिन मन लागेको छ की ? यदि यस्तो हो भने तपाईंको लागि यहि पुस ८ गतेबाट बुटवलमा लाग्ने  मेला एउटा सारथ बन्न सक्छ ।  मेलामा आएर मनोरञ्जन, व्यापारसंगै तपाईंले कृषि तालिमको समेत अवसर पाउनुहुनु पक्का पाएको छ । मुल आयोजक संस्था रुपन्देही व्यपार संघले यसको चाँजोपाँजो मिलाएको छ ।  लुम्बिनी एक्स्पो, अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार मेलाको तयारीका सन्दर्भमा कृषि तथा प्रविधि व्यवस्थापन उप–समितिको बैठकले मेला अवधिमा विभिन्न प्रकारका कृषि तालिम आयोजना गर्ने निर्णय गरेको छ । संयोजक पर्शुराम पन्तलका अनुसार केरा, च्याउ, मह तथा माछाका विभिन्न परिकार बनाउने तालिम दिने कृषकलाई प्रदान गरिनेछ ।

पर्शुराम पन्त  संयोजक, कृषि पेभिलियन, लुम्बिनी एक्पो–२०१५ रुपन्देही व्यापार संघमा वि.स.२०५६ सालमा साधारण सदस्य बनेका फर्सराम पन्त वि.स.२०६९ साल देखि कार्यसमित पदमा रहेका छन् । रुपन्देही व्यापार संघले यस भन्दा पहिला २०६९ सालमा आयोजना गरेको मेलामा समेत कृषि संयोजकको रुपमा जिम्मेबारी पुरा गरेका थिए । रुपन्देही व्यापार संघको आयोजना यहि पुस ८ गते देखि बुटवलमा लुम्बिनी एक्सो–२०१५ अन्र्तराष्ट्रिय व्यापार मेला लाग्दैछ । यस सन्र्दभमा कृषि पेभिलियन र किसानले पाउने सुविधा लगायत विविध विषयमा केन्द्रीत रही बुटवल पत्रकार कृष्ण खनाल ले गरेको कुराकानीको सम्पादीत अंसः–स यस पटकको मेलामा कती कृषि स्टल रहेनेछन ? –यस पटक हामीले करिव ८० वटा स्टल कृषि संग सम्बन्धीत राखिने व्यवस्था गरेका छौ । हामीले आवश्यकता परेमा बढाउन पनि सक्छौ ।  पहिला भन्दा फरक के छ ?  –विगतका बर्षहरुमा हामीले कृषि पेभिलियनलाई छुट्टै पेभिलियनको रुपमा विकास गरेका थियौं । यस बर्ष पनि सोही हुन्छ । तर सुरु देखि नै अन्तय सम्म देखिने गरी ठाडो लरहमा यस बर्ष कृषि जन्य उत्पादन प्रर्दशनको लागि राखिने  छ । रुपन्देही व्यापार संघको मुल

कृष्ण खनाल बुटवल, २९ मंसिर ।   रुपन्देही जिल्ला सुगम र अन्य जिल्ला भन्दा विकसीत जिल्लाको रुपमा चिनिन्छ । तर रुपन्देहीमा अझैपनि १ सय ७ किलोमिटर सडक फुस्रो सडक अर्थात कालेपत्रे गर्न बाँकी छ । जुन  सडक जिल्ला विकास समितिले बनाएको सडक हो ।  जिल्ला विकास समिति रुपन्देहीका अनुसार रुपन्देहीमा अझै १ सय ७ दशमलभ ४७ किलोमिटर सडक कालेपत्रो हुन सकेको छैन । जिल्ला विकास समिति रुपन्देही अन्र्तगतको जिल्ला प्राविधिक कार्यालयका ईन्जिीनियर हरि प्रसाद ओझाका अनुसार अहिले सम्म रुपन्देहीमा कुल १ सय ३ दशमलभ ६५ किलोमिटर सडक ओटासिल गरिएको छ भने १ सय ४६ दशमलभ ८७ किलोमिटर कालेपत्रो र ९ सय ४९ दशमलभ २४ किलोमिटर सडक  ग्राभेल गरिएको छ । उनी भन्छन्–‘अझै रुपन्देहीमा १ सय ७ .४७ किलोमिटर सडक कच्ची नै छ ।’ जुन तथ्यांक जिल्ला विकास समितिले आफ्नो बजेटमा निर्माण गरेको हो । यसको अलवा विभिन्न गरपालिका र स्थानिय उपभोक्ता स्वम्ले पनि सडक निर्माण गर्दै आएका छन् ।  गत आर्थिक बर्ष २०७१÷०७२ मा जिल्ला विकास समितिले सडक निर्माणको लागि करिव १० करोड ८० लाख  रकम खर्च गरेको छ । यद्यपी जिविसले  खर्च गरे अनुसार सडक उत्कृष्ठ नभएको

ट्राफिक प्रहरीको ध्यान नपुगेको पैदल यात्रीको गुनासो   कृष्ण खनाल बुटवल, २८ मंसिर ।  निर्माणपुरा नहुँदै भत्कीन सुरु भएको बुटवलको फोरलेन सडक व्यापारीहरुको बलमिच्याईंको कारण थप जिर्ण बन्ने खतरा बढेको छ ।  आफ्नो व्यापारीक प्रतिष्ठान अगाडी उनिहरुले सडक सडक मापदण्ड विपरीत आफुखसी फलामको ¥याम राखेका कारण सड्क जिर्ण बन्ने खतरा बढेको हो । यही कारणले फुटपाथमा हिड्ने पैदल यात्री समेत असुरक्षित बन्ने गरेका छन् । तर सडक सुरक्षाको लागि भन्दै ‘लेन सुरक्षा’ अभियान सुरु गरेको ट्राफिक प्रहरीको भने यसतर्फ ध्यान पुग्न सकेको छैन् ।  खासगरी मोटरसाईक, रिक्सा तथा साना गाडीहरु कुनै पनि फुटपाथबाट हिडाउन पाईदैन । तर बुटवलका अधिकांस व्यापारीहरुले आफु अनुकुलताको लागि व्यवसायीक प्रष्ठिान अगाडी आफै फलामको ¥याम राखेर फुटपाथमा गाडी गुडाउने देखि लिएर फुटपाथमै माल सामान ढुवानी गराउने गरेको पाईएको छ ।  आवश्यक स्थानमा मात्र सडक विभागले आफै सिमेन्टको ¥यामको व्यवस्था गरेको भएपनि अत्यावश्यक वाहेक अन्य स्थानमा यस्तो प्रकारको ¥ययामा राखेको छैन । तर बुटवल क्षेत्रका साथै आसपासका बजार क्षेत्रको अधिकांस सडकको दाय

महायज्ञ सुरु नहँुदै दानविर बढे कृष्ण खनाल बुटवल, २५ मंसिर ।  स्थानियहरु कुनै मण्डप बनाउन जुटीरहेका छन्, कुनै तुल व्यानर टास्न त कुनै सोभा कलस यात्राको लागि कल सजाउन । कुनै कुनै स्थानियहरु आफै सरसफाईमा जुटेका छन् त कुनै स्वागतद्वार बनाउन । झट्ट हेर्दा लाग्छ यहा कुनै  मेला महोत्व नै लाग्दै त छैन । केही महिना पहिला वेवारिसे विद्यालय, नगर भित्रको गरिव विद्यालयको उपमा पाएको बुटवल–१९ रानगञ्जमा रहेको ‘जनशक्ति नमुना प्राथमिक विद्यालय’मा शुक्रवार पुग्दा माहोल बेग्लै थियो ।  स्थानिय आफै यज्ञको मण्ड बनाउने, स्वागतद्वार बनाउने देखि लिएर स्टेज पनि आफै बनाउन कस्सीएका थिए । जसमा विद्यालय व्यवस्थापन समितिका पदाधिकारीहरु, प्रअ ग्यामलाल भुषाल सर्मा र शिक्षक शिक्षीकाहरु समेत सहभागी थिए । 

कृष्ण खनाल बुटवल, २३ मंसिर । ईन्धन अभावको कारण समयमा धान स्याहार्न नपाएका रूपन्देहीका किसानहरूलाई फेरी अर्को पिरलो थपीएको छ । धान जसोतसो भित्र्याएका किसानहरूले अव खेत जोत्ने र गहुँ कसरी छर्ने भन्ने विषयमा थप पिरमा परेका छन् । धान स्याहारे पनि ईन्धन अभावको कारण समयमा नै खेत जोत्ने पावर टे«लर र ट्याक्टर अभावमा समयमा नै किसानहरूले गहुँ छर्न नपाउने निश्चित भएको छ । ईन्धन अभावको कारण छिमेकी देशबाट कालोबजारीको रूपमा भित्रीएको ईन्धन प्रयोग गर्न किसानहरू बाध्य छन् । महङ्गोमा खरिद गरिएको ईन्धन ९डिजल० को कारण यस बर्ष रूपन्देही लगायत सबै जिल्लाका किसानहरूको कृषि लागत बढ्ने निश्चित भएको छ । एकातर्फ समयमा नै गहुँ छर्न किसानहरूले नपाउने निश्चित छ भने अर्को तर्फ कृषि लागत बढ्दै जाँदा थप समस्यामा पर्ने देखिएको हो । जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रूपन्देहीका प्रमुख बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत भोजराज सापकोटाले यस बर्ष ईन्धन अभावको कारण चर्को मुल्यमा ईन्धन खरिद गरी कृषि कार्य गर्नु पर्दा किसानको ४०–५० प्रतिशत लगानी बढ्ने निश्चित भएको बताउछन् । उनी भन्छन्–‘ईन्धन अभावको कारण कृषिकार्यको लागि यस बर्ष किसानको लाग

कृष्ण खनाल बुटवल, २४ मंसिर । अख्तियारको बुटवल कार्यालयमा सबैभन्दा बढि शिक्षासंग सम्बन्धीत उजुरी परेका छन् । लुम्बिनी अञ्चल कार्यक्षेत्र रहेको अख्तियारको सम्पर्क कार्यालयमा तराईका तीन जिल्लामध्ये सबैभन्दा बढि रुपन्देहीबाट उजुरी दर्ता भएका छन् भने पहाडी जिल्लामध्ये अर्घाखाँचबाट बढि उजुरी दर्ता भएका छन् । कार्यालय बुटवलका प्रमुख, प्रहरी उपरीक्षक उमेशराज जोशिका अनुसार हाल सम्म सबैभन्दा बढि रुपन्देहीमा २ सय १० वटा उजुरी दर्ता भएका छन् भने अर्घाखाँची जिल्लाबाट ४० वटा उजुरी दर्ता भएका हुन । अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग पश्चिम क्षेत्रीय कार्यालय पोखराको मातहतमा रहि बुटवल कार्यालयले काम गर्दै आएको छ । उजुरी दर्ताको संख्याका आधारमा दोस्रो जिल्लाको रुपमा नवलपरासी परेको छ । तेस्र्रो जिल्लाको रुपमा कपिलवस्तु, चौथोमा अर्घाखाँची, पाचौमा पाल्पा र छैठौ जिल्लाको रुपमा गुल्मी रहेको छ । हालसम्म रुपन्देही जिल्लाबाट २ सय १० वटा, नवलपरासीबाट १ सय ३३ वटा, कपिलवस्तुबाट १ सय १६, अर्घाखाँचीबाट ४०, पाल्पाबाट ३९, गुल्मीबाट मात्र ३१ वटा उजुरी दर्ता भएका छन् ।

कृष्ण खनाल बुटवल, २४ मंसिर । दुई महिना पहिला रुपन्देहीको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयमा उद्योग दर्ता गर्ने उद्योगी व्यवसायीहरुको  उपस्थिती बाक्लो हुन्थो । घरेलु तथा तर अहिले देशमा आएको विषम परिस्थीतीका कारण उद्योग दर्ता गर्ने उद्योगीहरुमा पनि नैरस्यता छाएको छ । विगत २ महिना देखि भारतले गरेको नाकाबन्दीको कारण  ईन्धन अभाव हुँदा स्वदेशमा भएका साना उद्योगहरुले कच्च पदार्थ नपाउँदा उद्योग बन्द हुने अवस्थामा छन् । जसको असर नयाँ उद्योग दर्ता गर्ने उद्योगीहरुमा पनि परेको छ । रूपन्देहीमा आर्थिक वर्ष २०७१र७२ मा सानो लगानीमा आधारित एक हजार ३६ वटा उद्योग दर्ता भएका थिए ।  अघिल्लो आर्थिक बर्ष २०७०÷०७१ मा जिल्लामा १ हजार ६३ उद्योग दर्ता भएको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयले जनाएको छ । केही महिना पहिला सम्म जिल्लामा ७५वटा सम्म उद्योग दर्ता हुने गरेकोमा अहिले ३० वटा पनि उद्योग दर्ता नहुने अवस्था आएको कार्यालय प्रमुख भुषाल बताउछन् । उनी भन्छन्–‘अहिलेको परिस्थीतिको कारण उद्योगीहरुमा उत्साह कमै मात्रामा पाएको छु, जसको असर उद्योग दर्तामा पनि देखिएको छ । ’

कृष्ण खनाल बुटवल, २० मंसिर ।  तस्वीरमा देखाइएको ट्राफिक चिन्ह सिद्धार्थ राजमार्ग बुटवल–पाल्पा सडक अन्र्तगत सिद्धबाबा क्षेत्रमा राखिएको सडक  सवारी चिन्ह हो । तस्वीरमा देखाईएजस्तै कुनै पनि सवारीचालकलाई यात्राको लागि सहजता प्रदान गर्न यसरी  सडक क्षेउ–छाउमा विभिन्न संकेत राखिएको हुन्छ ।  तर अधिकांस चालकहरुले सडक छेउछाउमा राखिएका यस्ता चिन्ह पालना नगर्ने गरेको पाइएको छ ।  नेपाल सरकार सडक विभागले प्रत्येक बर्ष पुल, तथा सडकको अवस्था हेरीकन त्यहाँ सडढक चिन्ह राख्ने गर्दछ । तर ति सडक चिन्हरुलाई समान्य रुपमा पालना नगर्दा कतिपय दुर्घटना हुने गरेको पाइएको छ ।  सिद्धार्थ राजमार्ग अन्र्तगत बुटवल –पाल्पा सडक खण्डमा यस्तासयौ स्थानमा सडक चिन्ह राखिएको छ । आईतबार त्यहि सडक चिन्हको पालना नर्गदा पाल्पाबाट बुटवल तर्फ आउदै गरेको ट्रिप्पर नालिमा खस्यो । बुटवल बाट पाल्पातर्फ जाँदै गरेको ट्रकले सडक छेउमा राखिएको चिन्ह नै ख्यान नगरी हुईक्यो भने पाल्पाबाट बुटवलको लागि हिडेको टिप्परले पनि घुमाउरो घुम्तीमा हर्न नबजाईकन हुईक्यो । जसको कारण टिप्पर एक्कासी ब्रेक हान्दा नालिमा गयो । यो कुनै नौलो घटना होईन ।

कृष्ण खनाल बुटवल, १६ मंसिर ।  ‘अर्थपूर्ण समावेशीकरण, सबै क्षमताका ब्यक्तिहरुकालागी पहुँच र सशक्तिकरण’ भन्ने मुल नाराका साथ आज (विहिवार) २४ औं अन्र्तरिाष्ट्रिय अपाङ्गता दिवस विश्वभर मनाईदिदै छ । दिवसको अवसरमा रुपन्देहीमा पनि विभिन्न संस्थाहरुले औपचारिक कार्यक्रम गरिदैछन् । तर रुपन्देहीमा अझै कैयन अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरुले नेपाल सरकाले उपलब्ध गराउने परिचय पत्र समेत लिन सकेका छैनन् ।   जिल्लामा अपाङ्गताको क्षेत्रमा काम गर्ने करिव २ दर्जन बढि संघ–संस्था रहेका छन् । ति संस्थाहरु समेत शहरकेन्द्रित र राजनैतिक रुपमा विभाजित देखिन्छन् । लक्षित वर्गसम्म पुग्न नसकेका धेरैजसो संघ–संस्थाहरु दिवस र ‘असारे बजेट सक्न बाहेक’ अन्य समयमा क्रियाशिल हुन सकेका छैनन् । महिला विकास कार्यालय रुपन्देहीका अनुसार अहिलेसम्म रुपन्देहीमा ५ हजार ५८ जना विभिन्न प्रकृतीका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरुले अपाङ्गता परिचय पत्र लिएका छन् । रुपन्देही जिल्लामा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरुको यथार्थ तथ्यांक नभएपनि  आर्थिक बर्ष वि.स. २०६७÷०६८ मा अपाङ्गता जिल्ला संमन्वय समितिले रुपन्देही जिल्लामा ५ हजार ७ सय ५२ जना अपाङ्

कृष्ण खनाल बुटवल, १५ मंसिर । निर्माण भएको ५ महिना सम्म अलपत्र परेको पशु–बधशाला सञ्चालनको लागि बुटवल उपमहानर पालिकाले मासु व्यवसायी संघ रुपन्देही संग विस्तृत कार्यक्रम माग गरेको छ । बुटवल उपमहानर पालिका र मासु व्यवसयी संघ रुपन्देहीका विचमा सम्झौ ता भई सञ्चालनमा आउने गरी निर्माण भएको बधशाला बुटवल उपमहानर पालिकाको उदासिनताको कारण यतिकै अलपत्र परेको थियो । केही दिन पहिला बुटवल टुुडे दैनिकमा ‘करोडौ लगानीको बधसाला अलपत्र’ शिर्षकको समाचार प्रकाशन भएपछि बुटवल उपमहानगर पालिकाले बधसाला सञ्चालनको लागि चासो देखाएको थियो । केही दिन पहिला बुटवल उपमहानर पालिका कार्यालयमा पशु बधसालाको विषयमा जानकारी लिन गएका संवाददाता संग बुटवल उपमहारनगरपालिकाका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत धुब्र बहादुर खड्काले कार्यवस्थता भएको भन्दै प्रतिक्रिया दिन मानेका थिएनन् ।  तर पत्रिकामा समाचार प्रकासन भएकै दिन मासु व्यवासी संघका पदाधिकारीहरु  र बुटवल उपमहानर पालिकाका बरिष्ठ अधिकृतहरुको सहभागीतामा विशेष बैठक आह्वान गरेर मासु व्यवसायी संघलाई के कसरी सञ्चालन गर्ने भन्ने विषयमा प्रतिवेदन पेस गर्न आग्रह गरेको मासु व्यसायी

कृष्ण खनाल बुटवल, १३ मंसिर ।  बुटवलवासीहरुको लागि ‘ बहुप्रतिक्षत’ योजनामा रहेको पल्पाको झुम्सा खोला खानेपानी योजना निर्माणमा कुनै अवरोध नभएमा ३ महिनामा बुटवल सम्म ल्याउन सकिने खानेपानी संस्थान बुटवलले जनाएको छ । यद्यपी बर्षौ देखि ‘बुटवलमो मेलम्ची’को उपमा पाएको यो योजना ३ महिनामा पुरा हुनेमा भने स्यवम उपभोक्ताहरु नै विश्वतहुन  सकेका छैनन् । आज भन्दा करिव १९ बर्ष पहिला वि.स.२०५३ सालमा सुरु गरिएको उक्त खानेपानी आयोजनाको अहिले ७० प्रतिशत काम पुरा भएको नेपाल खानेपानी संस्थान बुटवलका प्रमुख मोहन दत्त भट्ट बताउछन् । उनका अनुसार अहिले खानेपानीको लागि मुलमा टैकी निर्माण देखि लिएर पहिला नै  ५ किलोमिटर पाईप विच्याइएको छ । त्यस्तै पाईप विच्याउन बाँकी करिव ३ हजार २ सय ७० मिटर मध्ये २ हजार ८७ मिटर पाईप विच्याउने काम समेत सम्पन्न भएको छ । वि.स. २०५३ सालमा ४ करोड रुपैया“ लागतको ‘सिस्ने खोला खानेपानी योजना’ त्यतिकै विलाएर गएपछि सुरु भएको  झुम्सा खोला खानेपानी आयोजना केही महिनामा पुरा हुने अपेक्षा लिइएको हो । बुटवल वासीहरुलाई दैनिक ८० लाख देखि १ करोड लिटर खानेपानी उपलब्ध गराउने योजना अनुसार

वि.स.२०४९ सालमा अर्घाखाँची जिल्लाको ढाकावाङ्ग गाविस–३ हरेनडाँडामा जन्मीएका कृष्ण खनाल जन्मीदा नै पोलियो रोगको कारण अपाङ्गताबनेका हुन । आफु शाररिक रुपमा अपाङ्गता भएर पनि रुपन्देहीको छापा माध्यमको पत्रकारितामा विगत ६ बर्ष देखि राम्रै छवि बनाउन सफल भएका छन् । फिचर लेखनमा अलि बढि दख्खल राख्ने खनाल हाल बुटवल टुडे दैनिक मा कार्यरत रहेका छन् । तिनै पत्रकार कृष्ण खनाल संग सवल नेपाल कर्मी अमृत पाण्डेयले गरेको कुराकानी ।  पत्रकारितामा कसरी आउनु भयो ? –म सानै छँदा देखि नै रेडियो सुन्ने लत बसेको थियो । रेडियो नेपाल देखि लिएर विभिन्न एफ एप स्टेशनहरुमा आउने कार्यक्रम, समाचार म नविराईकन सुन्थे । सानो देखि नै एक प्रकारको सञ्चार कर्मी बन्ने रेडियोमा बोल्ने मेरो रहर थियो । जुन रहर अहिले सम्म पनि पुरा हुन सकेको छैन । वि.स.२०६५ सालमा श्री विश्व उच्चमाविबाट प्रवेशिका परिक्षा प्रथम श्रेणीमा उत्र्ती गरेर उच्च शिक्षाको लागि बुटवल आउनु प¥यो । एसएलसी दिएर बसेको बेला म रेडियो अर्घाखाँचीले प्रदान गरेको एक हप्ते पत्रकरिता तालिम लिएको थिए । प्रशिक्षक भरत भुषाल संग । वहाबाट प्रेरेणा पाएर पत्रकारितामा होमीए

कृष्ण खनाल बुटवल, १२ मंसिर ।  चिसो मौसममा बढि मात्रामा उत्पादन हुने च्याउ तराईका लागि मुख्यता मंसिरदेखि फागुनसम्मको सम्मको अबधिलाई उपयुक्त मानिन्छ । चिसो मौसमको पहाडि क्षेत्रमा जुनसुकै महिनामा पनि च्याउ खेती हुने भएपनि तराईका किसानहरु यहि मौसमको मौका छोप्दै च्याउ उत्पादनमा लागेका छन् । तराई क्षेत्रका च्याउ उत्पादक किसानहरुलाई अहिले काम गर्न भ्याई नभ्याई छ । उनिहरु यो मौसममा जति सक्दो च्याउको उत्पादन बढाएर बढि पैसा कमाउने तयारीमा छन् । च्याउ उत्पादनका लागि कोही सामुहिक त, कोही व्यक्तिगत रुपमा च्याउ खेतीमा व्यस्त छन् ।  यिनै च्याउ खेती गर्ने किसानमध्ये वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका तिन जना युवा उद्यमीहरु समुह बनाएर च्याउ खेतीमा लागिरहेका छन् । करिव १ बर्ष पहिलेलाई उनिहरु आफ्नै लगानीको लुम्बिनी च्याउ तथा कृषि फर्ममा उनीहरु व्यस्त छन् । बुटवल–१४ कलुवामा करिव ५ कठ्ठा जमिन भाडा (लिज) मा लिएर च्याउ फर्म सुरु गरेका युवाहरुको समुहमा अहिले ५ जना भएका छन् । कोही पराल उसुन्ने काम त कोही च्याउ टिप्ने काम, कोहीले च्याउ प्याकिङ्ग गर्ने र कोहीले च्याउलाई बजार सम्म लैजाने काम गर्दछन् । विदेशक

कृष्ण खनाल बुटवल, ८ मंसिर ।  अपाङ्गता भएकै कारण विद्यालय शिक्षा बाट बञ्चित बालबालिकाहरुको लागि रुपन्देहीमा विशेष शिक्षा (ईन्सक्लुसीप एजुकेसन) अभियान सुरु भएको छ । राष्ट्रिय अपाङ्ग महासंघ नेपालको केन्द्रीय कार्यक्रम अनुसार रुपन्देही र बर्दिया जिल्लामा सञ्चालन गरिएको यो  अभियान रुपन्देही जिल्लाको बुटवल उपमहानर पालिका र रुद्रपुर गाविसमा केन्द्रीत हुने छ । अभियान अन्र्तगत  सबै प्रकारका अपाङ्गता भएका वालविालकाहरुले आफ्नो अनुकुल हुने गरी घर जजिकैको विद्यालयमा गएर अन्य वालबालिकाहरु संगै पढ्ने वातावरण  सृजना हुनेछ ।  अहिले पनि रुपन्देहीका कयौ गाविसमा अपाङ्गता भएका वालवालिकाहरुलाई तिनका अभिभावकहरुले विद्यालय जानबाट बञ्चीत गर्ने गरेको पाईन्छ । शाररिक, मानसिक, बौद्धिक, दृष्टिदोष, बहिरोपन लगायतका अपाङ्गता भएका वालवालिकाहरुलाई कसरी उनीहरुलाई अनुकुल हुने विद्यालयको पहुँचमा पु¥याउन सकिन्छ भन्ने हेतुले अभियानको थालनी भएको राष्ट्रिय अपाङ्ग महासंघ नेपाल विशेष शिक्षा कार्यक्रम प्रमुख प्रशिक्षक लिलाधर पहाडी बताउछन् । उनका अनुसार अहिलेरुपन्देहीका दुई वटा क्षेत्र, बुटवल उपमहानर पालिका र रुद्रपुर ग

बुटवल उपमहानगर पालिका मुकदर्शक कृष्ण खनाल बुटवल, ७ मंसिर ।  पटक पटक अवरोधका विच निर्माण सम्पन्न भएको बुटवलको ‘पशु वधशाला’ अहिले अलपत्र अवस्थामा छ । सञ्चालनको लागि बुटवल उपमहानगर पालिकाले चासो नदिदाँ पशु वधसालाको भवन अलपत्र परेको हो । बुटवल उपमहानगरपालिका र मासु व्यवसायी संघ रूपन्देही बीचमा आपसी सम्झौतापछि पशुबधशाला सञ्चालनमा ल्याउने भनिएपनि भवन निर्माण भएको ५ महिना वितीसक्दा पनि सञ्चालनको टुङ्गो लागेको छैन । आर्थिक बर्ष २०७० र ०७१ गरी दुईपटकसम्म कार्यसम्पादन मूल्याकंनमा देशभरीकै नगरपालिकालाई पछाडि पार्दे पुरस्कृत भएको बुटवल उपमहानगर पालिकाले बधशाला संचालनमा तदारुकता नदेखाउँदा उपमहानगरपालिकाको नियतमाथि नै आशंका गरिएको छ । ठेकेदार कम्पनीले निर्माण सम्पन्न गरी बुटवल उपमहानर पालिकालाई गत असार महिनामा हस्तान्तरण गरेको थियो । बधसालाको अभावमा बुटवलका मासु व्यवसायीहरुले पशु चौपायाहरु बसपार्क, गोलपार्क, देविनगर लगायतका खुल्ला ठाउँमा काट्ने गरेका छन् । खुल्ला रुपमा पशुको बध गर्दा अस्वस्थकर मासु खानु परेको उपभोक्ताहरुको गुनासो रहेको छ भने नगरक्षेत्र नै प्रदुषित बन्ने गरेको छ । पह

कृष्ण खनाल बुटवल, ६  मंसिर ।   गत बैशाख महिनामा मोटरसाईकलको मात्र सवारी चालक अनुमती पत्र (लाईसेन्स)को परिक्षा सञ्चालन गरेको ‘सवारीचालक अनमुती पत्र लुम्बिनी’ कार्यालयले मंसिर ६ गते (आईतबार)देखि नयाँ लाईसेन्सको लागि आवेदना खुला गरेको छ ।  सवारीसाधनलाई ६ प्रकारमा विभाजनगरी सवारी चालक अनुमती पत्रको लागि आवेदन माग गरेको हो ।  लुम्बिनी अञ्चलका अलवा नेपाल भरका जो कोही नेपालीहरुले समेत परिक्षाको लागि आवदेन दिन सक्ने जनाइको उक्त कार्यालयले अहिले सम्म भाडामा लिएको जग्गा (ट्रायल सेन्टर) मा काम चलाउँदै आएको छ । हजारौ  सवारीसाधन अनुमती पत्र वितरण गरेको कार्यालयको मातहतमा आफ्नो ट्रायल छैन । एथेष्ट भौतिक संरचना विना ‘कामचलाउ’ रुपमा अस्थाथी प्रकृतीको संरचना खडा गरी परिक्षा लिन थालेको बर्षौ भएको छ । तर यसको लागि  स्थायि प्रकृतीको भौतिक संरचना बनाउन तर्फ कसैको पहल भएको देखिदैन ।  नेपाल सरकार यातायता व्यवस्था विभाग, यातायात व्यवस्था कार्यालय सवारीचालक अनुमती पत्र कार्यालय लुम्बिनीका कार्यालय प्रमुख वेद प्रकास अर्यालले ट्रायल सेन्टरको लागि जग्गा अभाव भएको भन्दै स्थायि प्रकृतीको संरचना निर्मा

कृष्ण खनाल बुटवल, ३ मंसिर ।  रुपन्देहीको एक स्टील उद्योगमा बार्षिक ९० लाख बराबरको उर्जा यतिकै खेरा गईरहेको थियो । बुटवल उद्योग बाणिज्य संघको ‘उर्जा दक्ष ईकाई’ बाट गएका ईन्जिनियरको टोलीले उर्जा परिक्षण गरी प्राविधिक पाटोमा सुधार गरे । अहिले उक्त उद्योगले बार्षिक ९० लाख रुपैया बचाएको  छ ।  यस्ता रुपन्देही लगायत यस आस पासका जिल्लाका करिव ५१ वटा भन्दा बढि साना, मझौला र ठुला उद्योगहरुले  उर्जा अडिट गरी प्रविधिमा सुधार गरि करिब एक करोड रुपियाँको उर्जा बचत गरि विगतकै परिमाणमा उत्पादन गरिरका छन् ।  कुनै पनि उद्योग, कलकारखाना र व्यवसायीक प्रतिष्ठानहरुमा जडान गरिएको उर्जा के कती मात्रमा आवश्यक हो, आवश्यक भन्दा बढि उर्जा पो खपत भईरहेको छ भन्ने विषयमा उर्जा अडीटबाट थाहा हुन्छ । उर्जा संकटको बेला बढि उर्जा खपत गरी बढि विद्युत महसुल बुझाउन बाध्य उद्योगीहरुलाई उर्जा दक्षता ईकाई अन्र्ततको  उर्जा अडीटले फाईदा पु¥याउने देखिन्छ  ।  जिआईडको सहयोगमा नेपाल उद्योग बाणिज्य महासंघले सञ्चालन गरेको उर्जा दक्षता ईकाई कार्यक्रम अहिले बुटवल उद्योग बाणिज्य संघले सञ्चालन गरिहरहेको छ ।  सामान्यतया एक वटा उ

कृष्ण खनाल बुटवल, २ मंसिर ।  राष्ट्रिय  जनगणना २०६८ अनुसार रुपन्देहीको कुल जनसंख्या ८ लाख ८० हजार १ सय ९६ रहेको छ ।   पुरुषको संख्या  ४ लाख ३२ हजार १ सय ९३  जना र महिलाको संख्या ४ लाख ४८ हजार ३ जना रहेको छ । जिल्लामा कुल घरधुरीको संख्या १ लाख ६३ हजार ९ सय १६ रहेको छ ।  रुपन्देही जिल्लामा कृषि पेसामा लागेका मानिसहरुको संख्या ५ लाख ५९ हजार ४ सय १४ रहेको छ ।  तर रुपन्देही जिल्लामा कृर्षी प्राविधिकहरुको संख्या भने सक्रिय ग्रामिण कृषि कार्यकर्ता सख्या ४० जना र निस्कृय ग्रामिण कृषि कार्यकर्ताको संख्या २० जना रहेको छ । सोही अनुपातमा हेर्ने हो भने रुपन्देही जिल्लामा एक जना कृषि प्राविधिकले ८ हजार १३ जना कृषकलाई हेर्नु पर्ने बाध्यता रहेको छ  । धान उत्पादन र  गहुँको विउमा विस्तारै आत्मनिर्भर बन्दै गएको रुपन्देही जिल्लामा कृषी प्राविधिकको अभाव भएको  महसुस गरिएको छ ।  जिल्ला कृर्षी विकास कार्यालय रुन्देहीका अनुसार जिल्लामा धकधई, पर्राेहा, भगवानपुर, मझगाँवामा ४ वटा कृषि सेवा केन्द्र रहेका छन् ।  त्यस्तै देवदह, करहिया, सुर्यपुरा, रायपुर, गजेडी, बसन्तपुर, मानपकडीमा ७ वटा कृषि सम्पर्क केन्द्

कृष्ण खनाल बुटवल, १ मंसिर ।   भारतले गरेको नाकाबन्दीको कारण पश्चिमाञ्चलमा नेपाल सरकारले प्रदान गर्ने ४० प्रकारका निःशुल्क औषधी अभाव हुने संकेत देखिएको छ । नेपाल सरकार स्वाथ्य मन्त्रालय अन्र्तगतको क्षेत्रीय मेडिकल स्टोर बुटवलका अनुसार अहिले स्टकमा रहेको करिव ५० प्रतिशत औषधीको अभाव सुरु भईसकेको छ । क्षेत्रीय मेडिकल स्टोर्स बुटवलका प्रमुख नारद प्रसाद साहनीका अनुसार नेपाल सरकारले उपलब्ध गराउँदै आएको औषधी मध्ये करिव ५० प्रतिशत औषधीको अभाव सुरु भएको हो ।  अहिले नेपाल सरकार स्वाथ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको औषधी आपुर्ती  विभागबाट यस क्षेत्रका विगत महिनाको तुलनामा करिव आधा मात्र औषधी आपुर्ती हुदै आएको छ । जसको कारणले गर्दा पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रका १६ वटा जिल्लामा जाने औषधीको आपुर्ती परिमाण पनि आधाले कमी आएको छ । पश्चिमाञ्द क्षेत्रीय मेडिकल स्टार्स प्रमुख सहानी भन्छन्–‘केन्द्रबाट औषधी आएको छैन, जसको कारणले गर्दा जिल्ला जिल्लामा पनि औषधी पहिलाको भन्दा आधा मात्र पठाएका छौं ।

  कृष्ण खनाल बुटवल, २४ कार्तिक ।  तपाई युवा कृषक हुनुहुन्छ  ?  स्वदेशमा नै बसेर कृषि क्षेत्रमा केही गर्ने सोँच छ ? अझ त्यसमा पनि माछा पालेर राम्रो आम्दानी गर्न चाहानुहुन्छ भने तपाईलाई नेपाल सरकार कृषि  विकास मन्त्रालय अन्र्तगतगको ‘मत्स्य विकास निर्देशनालय’ले अझै सुवर्ण अवसर जुटाइदिएको छ । व्यवसायीक रुपमा माछा पालन गर्न चाहाने कृषकहरुको लागि माछा पोखरी निर्माणको लागि प्रतिहेक्टर क्षेत्रफलमा नगद ३ लाख रुपैयाँ सम्म अनुदानको व्यवस्था गरेको छ ।  तराईका २० जिल्लालाई लक्षित गरि ल्याएइको कार्यक्रम अन्र्तगत नेपाल भर कुल १ हजार क्षेत्रफल मा माछा पोखरी निर्माण हुने लक्षय  निर्देशनालयले लिएको छ । यहि कार्तिक महिनाको १० गते निर्देशनालयले सूचना प्रकाशन गरि एक महिना भित्र तराईका सम्पूर्ण जिल्लाका किसानहरुले त्यो प्रस्तावनमा निवेदन दिन सक्ने व्यवस्था गरेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका मत्स्य विकास अधिकृत  रमेश जैसवाल बताउछन् । उनी भन्छन्–‘तराईका अन्य जिल्लामा अहिले पनि विषम परिस्थीतिको कारण सरकारी कार्यालय सञ्चालन हुन सकेका छैनन्,रुपन्देहीका किसानलाई यो  ठुलो अवसर हो ।’

कृष्ण खनाल बुटवल, २३ कार्तिक । जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देही मार्फत चालु आर्थिक बर्षमा किसानले करिव  ४ करोड रुपैयाँ अनुदान स्वरुप पाउने भएका छन् । किसानलाई कृषि औजार–उपकरण,विउ विजन, मलखाद खरिद देखि लिएर युवा लक्षित कार्यक्रम अन्र्तगत विभिन्न व्यवसाय सञ्चालन र प्रर्वद्र्धनको लागि उक्त रकम प्रदान गर्न लागिएको हो ।   आर्थिक बर्ष २०७२÷०७३ मा जिल्ला कृषि विकास कार्यालयबाट कुल ६ करोड ९ लाख ९७ हजार रुपैयाँ विनियोजन भएकोमा कुल बजेटको ६४.७ प्रतिशत रकम अर्थात् कुल ३ करोड ९३ लाख रकम अनुदान स्वरुप किसानलाई प्रदान गर्ने गरी विनियोजित भएको कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत भोजराज सापकोटाले जानकारी दिए ।   चालु आर्थिक बर्षमा जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीले विभिन्न ६ वटा शिर्षकमा किसानलाई अनुदान उपलब्ध गराउन लागेको छ । कृषि प्रसार कार्याक्रम अन्र्तगत  सबै भन्दा बढि १ करोड ८० लाख रुपैयाँ कृषकलाई अनुदानको रुपमा उलब्ध गराउन लागिएको छ । त्यस्तै सहकारी खेती साना सिंचाही कार्यक्रमको लागि ४८ लाख ९० हजार, विशेष कृषि कार्यक्रम अन्र्तगत ५३ लाख ४० हजार, सोही कार्यक्

प्राविधिक शिक्षालय बनाउन ‘महायज्ञ लगाईदैं’ कृष्ण खनाल बुटवल, २१ कार्तिक ।   गत चैत महिनाको १३ गते बुटवल उपमहानर पालिका वडा नम्बर १९ मोतिपुरको रानगञ्जमा रहेको जनशक्ति प्राथमिक विद्यालयमा जाँदा विद्यालय भवन थियो, कम्पाउण्ड थिएन, वायरिङ्ग थियो, तर विद्युत थिएन,लेख्नलाई कालोपाटी थियो तर  चक डस्टर थिएन, विद्यार्थी थिए  तर विद्यार्थी बस्ने डेक्स बेन्च थिएन,  खानेपानी टंकी थियो तर पानी थिएन । तर त्यसको ठिक ७ महिना पछि उक्त विद्यलयमा  माथि उल्लेख गरिएका सबै सुविधा रहेका छन् ।  उपडखापडरुपमा रहेको विद्यालयको कम्पाउड सम्माइएको छ भने विद्यालयको भवन चिरिच्याट पारिएको छ, विद्यालय वरिपरि पर्खाल लगाएर घेरिएको छ ।  बुटवल टुडे दैनिकमा गत चैत १४ गत े‘उपमहानर भित्रकै सरकारी विद्यालयको विजोग’ शिर्षको समाचार प्रकासशित भएपछि स्थानिय संघ संस्था, क्लवव तथा सरकारी निकायबाट सहयोगीहातहरु जुटेर विद्यालयको मुहार फेरिएको छ । 

कृष्ण खनाल बुटवल, २० कार्तिक ।  शुक्रवार बुटवलको गोलपार्कबाट विद्युतिय रिक्सा (ई–रिक्सा) चढेर राजमार्ग चौरहा गएकी नम्रता अधिकारीले मात्र २५ रुपैयाँ भाडा तिरिन् । उनी साधारण रिक्समा चढेको भए करिव १०० रुपैयाँ तिर्नुपदथ्यो माईक्रो बस चढेकी भई तिन स्थानमा १०÷१० मिनेट रोकेर १५ रुपैयाँ तिर्नुपर्दथ्यो । तर सहजरुपमा नै २५ रुपैयाँ भाडामा बुटवलको राजमार्ग चौराह देखि गोलपार्क सम्मको यात्रा गर्दा अधिकारी खुसी देखीइन् ।  पछिल्लो समयमा ईन्धन अभावको कारणले नीजी सवारी थन्कीएको बेला उनी जस्ता सयौं सर्वसाधारणहरुको सारथी बनेको छ अहिले ‘विद्युतीय रिक्सा’ । बुटवल आस पासका क्षेत्रमा जाहाँ गएपनि २५ रुपैयाँ मात्र समान दरमा भाडा लिने गरेको कारण भित्री बाटो, माईक्रो नजाने स्थानका सार्वसाधारणहरु झनै लाभांवित भएका छन् ।  बुटवल उपमहानगर पालिका आसपास मात्र होईन रुपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिका र देवदह नगरपालिकामा समेत विद्युतबाट सञ्चालनमा आएको रिक्सा सर्वासाधारणहरुको सारथी बनेको छ ।  भारतले गरेको नाकाबन्दीको कारण कोचिएर एउटै बसमा यात्रा गर्नुपर्ने यात्रुहरुको लागि अहिले ई–रिक्सा सहज भएको छ । बसको थप जो

कृष्ण खनाल बुटवल, १७ कार्तिक । चीन सरकारको सहयोगमा निर्माण भएको नेपालकै पहिलो र ठुलो ‘बुटवल धागो कारखाना’ पूर्णरुपमा बन्द भएको ८ बर्ष भएको छ । यस विचमा बन्द भएको धागो कारखाना सञ्चालनका लागि नयाँ सरकार परिर्वतनसंगै नयाँ उद्योग मन्त्रीहरु आएर ‘कारखाना पुनः सञ्चालन गर्ने आश्वासन मात्र’ बाढेर जाने गरेका छन् । तर उद्योगको अवस्था झनै जिर्ण बन्दै गएको छ ।   वि.स.२०६७ सालमा तत्कालिन उद्योग मन्त्री अनिल कुमार झा आएर उद्योगको निरिक्षण गर्दै उद्योगलाई ‘अविलम्ब धागो कारखानाकै रुपमा सञ्चालन गर्ने’ आश्वास बाढेर गएका थिए । सरकार परिर्वतन भयो मन्त्रीपनि फेरीए । २०७० सालमा उद्योग मन्त्रीमा कर्ण बहादुर थापा चुनिए । उनी पनि आएर बुटवल धगो कारखानालाई सञ्चालन गर्ने आश्वासन बाढेर काठमाण्डौ फर्किएका थिए ।  अघिल्लो सरकारमा रहेका उद्योग मन्त्री महेश बस्नेतले पनि २०७१ साल असोज महिनामा आएर उद्योगलाई सञ्चालन गर्ने भन्दै तत्परता देखाएका थिए । उनको तत्परतालाई ‘आश्वासन मा बाढिएको’ टिप्पणी गरिएको छ । सोही सृङ्खलाको निरन्तरता पुनः सोमबार पनि दोहोरिएको छ । गृह जिल्ला पाल्पा भएका नवगठीत सरकारका उद्योग मन्त्री स

कृष्ण खनाल बुटवल, १६ कार्तिक ।  ईन्धन अभावको कारण देखाउँदै सरकारी स्वामित्वमा रहेको दुग्ध विकास संस्थानले किसानले उत्पादन गरेको दुध नियमित नउठाउने घोषणा गरेको छ । रुपन्देही, नवलपरासी र कपिलवस्तुका किसानहरुबाट नियमित रुपमा दैनिक दुध संकलन गर्ने गरेको दुग्ध विकास संस्थान लुम्बिनी दुग्ध वितरण आयोजना बुटवलले  तिनदिन लगातार किसानको दुध संकलन नगर्ने गरी ‘मिल्क होलीडे’ सुरु गरेको छ ।  किसानहरुबाट दैनिक १८ हजार लिटर संकलन गर्ने गरेको दुग्ध वितरण  आयोजना रुपन्देहीले अवको केही दिन किसानको दुध लगातार संकलन नगर्ने गरी किसानलाई पत्र समेत पठाएको छ ।  किसानले उत्पादन गरेको दुध सहकारी मार्फत दुग्ध संकलन केन्द्रबाट दुध संकलन गर्दै आएको आयोजनाले ईन्धन अभावको कारण दुध ढुवानी र दुग्ध जन्य बस्तु उत्पादनका लागि फैक्टीमा समेत ईन्धन अभाव भएको कारण देखाउदै मिल्क होलीडे गरेको हो ।  दुग्ध विकास संस्थान लुम्बिनी वितरण आयोजना बुटवलका प्रमुख  राजेन्द्रप्रसाद अधिकारीले ईन्धन अभावले गर्दा लगातार केही दिन किसानको दुध संकलन गर्न नसक्ने जानकारी गराए । उनले लागातार तिन दिन सम्म किसानको दुध संकलन गर्न नसक्ने बत

साढे ४ लाख लिटर डिजेल आवश्यक ।।  २० प्रतिशत धान उत्पादन कम हुने संकेत कृष्ण खनाल बुटवल, १३ कार्तिक । रुपन्देही जिल्ला धान उत्पादनमा नेपालकै दोस्रो जिल्लाको रुपमा चिनिन्छ । झापा पछि सबैभन्दा बढि धान उत्पादनगरी अन्य जिल्लामा पनि निर्यात गर्ने जिल्लाको रुपमा पहिचान बनाएको छ । इन्धन अभावको कारण जिल्लाका किसानमा धान काट्ने, ढुवानी गर्ने  र थन्काउने चिन्ता थपीएको छ ।  करिव २ महिना देखि मधेसी मोर्चाले गरेको निरन्तरको बन्द र भारतले गरेको अघोषित नाकाबन्दीको कारण धान काट्ने मेसिन थ्रेसेरमा प्रयोग हुने ईन्धनको अभाव संगै थ्रेसरको कम उलब्धता र धान ढुवानी गर्ने ट्रैक्टरको समेत अभाव भएपछि कतै किसानको धान खेतमा नै रहने त होइन  ? भन्ने चिन्ता बढेको हो ।   रुपन्देहीको सर्युपुराका किसान नारदमुनी यावदले स्थानिय विद्यालयको जग्गा लिज(भाडा)मा लिएर व्यवसायिक, तरकारी, धान खेती गर्दै आएको तर ईन्धान अभावको करण कृषि उपकारण अभाव हुँदा थप चिन्ता बढेको बताउँछन् 

कृष्ण खनाल बुटवल, ११ कार्तिक । नवलपर ासी जिल्लामा ईन्धन अभावको कारण अत्यावश्यक साधन एम्बुलेन्स पनि प्रभावित भए, चितवनमा ईन्धन अभावको कारण दूध ढुवानी गर्न नसकेपछि किसानले दूध सडकमा पोखेर  विरोध गरे । तर  रूपन्देहीमा पनि डेरी व्यवसायीहरूले चर्को मूल्यमा खरि द गरेर  भएपनि दूध ढुवानी गरेका छन् । रूपन्देही डेरी व्यवसायी संघका अध्यक्ष अमृत भण्डारीका अनुसार  अन्य जिल्लामा ईन्धन अभावको कार ण दूध ढुवानीमा समस्या भएको जसको कार ण मिल्क होलीडेको कार ण किसान मर्कामा परेको भएपनि रूपन्देहीमा किसानको दूध संकलन गर्ने संस्थागत निर्णय अनुसार  ढुवानी नरोकिएको जानकारी गराए । उनले भने–‘अन्य जिल्लाहरूमा मिल्क होलिडे भएको छ तर  हामी, किसानलाई मर्कामा नपार्ने निर्णय अनुसार  किसानको दूध उठाउने गरेका छौं ।’ नेपाल डेरी एसोसिएसनका क्षेत्रीय संयोजक तथा रूपन्देही डेरी व्यवसायी समितिका पूर्व उपाध्यक्ष कृष्ण प्रसाद भट्टराईले भने–“मिल्क होलीडे अन्त्य गर्नको लागि २५०–३०० रूपैयाँ सम्ममा ईन्धन खरि द गर ेर  किसानको दूध ढुवानी गरेका छै । उनले किसानले उत्पादन गरेको दूध दसै तिहार  तथा छठको अवसर मा खेर  फाल्न नपरोस

कृष्ण खनाल  बुटवल, १ कार्तिक ।  अघिल्लो बर्षहरुमा पनि प्रयाप्त मात्रामा सार्वजनिक सवारी साधन  थप्ने  र सार्वसाधारणहरुलाई सहजरुपमा  यात्रा गराउने यातायात व्यवसायीहरुले प्रतिवद्वता जाहेरगर्दथे । नेपालकै सबैभन्दा बढि  यातायात व्यवसायीहरु संलग्न भएको पश्चिम नेपाल बस व्यवसायी संघले गत बर्ष साविक बसहरु भन्दा ५० प्रतिशत थप बस सञ्चालनमा ल्याएको थिायो । ति बसमा पनि यात्रुहरुको चापाँचाप उस्तै थियो । तर अहिले झन भारतले गरेको अघोसित नाकाबन्दीको का रण एउटै बसमा सयौं यात्रुहरु, बसको गल्ली, छत(हुट) मा  बसेर र झुण्डीएर यात्रा गरिरहेका छन् ।  सवारी साधनमा प्रयोग हुने ईन्धनको चर्को अभावको कारण पश्चिम नेपाल बस व्यवसायी संघले साविक दैनिक चल्ने गाडीहरुमा आधा कटौती गरेको छ । संघमा करिव २२ सय यातायता व्यवायीहरु आवद्व रहेका छन्  । दैनिक बुटवल बस पार्कबाट मात्र दशैको सयमा करिव ५ सय भन्दा बढि गाडीहरु बाहिरीरहेका छन् ।  पश्चिम नेपाल बस व्यवसायी संघका अध्यक्ष दधिराम खरेलले ईन्धन अभावको कारण  साविकको बस भन्दा आधा कटौती गरेको बताउछन् । विषम परिस्थीतको कारण गत बर्ष जस्तै यस बर्ष थप, दशैको लागि गाडी  सञ्चाल

कृष्ण खनाल बुटवल, २७ असोज ।  नयाँ संविधान जारी पछि परिर्वतनको आशा गरेका रुपन्देहीका किसानको आस निराशामा परिरण हुन पक्का भएको छ । नेपालको प्रमुख खाद्य बाली धान फुल खेल्ने र दाना पलाउने समयममा भएको मलखादको चरम अभावको कारण करिव ५० प्रतिशत नै धान उत्पादनमा कमी आउने संभावना बढेको छ ।  जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका अनुसार समग्र तराईको जिल्लामा धान उत्पादन मा करिव ७० प्रतिशत सम्म घट्ने संभावना भएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय रुपन्देहीका प्रमुख बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत कृष्णभद्र अधिकारी बताउँछन् ।  उनी भन्छन्–‘किसानले मल हाल्ने बेलामा मलखाद पाएन्न, सिंचाहीको लागि पनि जेनेरेटरमा हाल्ने तेल पाएनन्, जसले गर्दा करिव ५० प्रतिशत  धान उत्पादन घट्ने संभावना बढेको छ ।   रूपन्देहीबाट उत्पादितमध्ये ५० प्रतिशत धान जिल्लाबाहिर खपत हुन्छ । जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका अनुसार रूपन्देहीको ८२ हजार हेक्टर कृषियोग्य जमीनमध्ये ७० हजारमा खेती हुन्छ, जसबाट करीब तीन लाख टन धान उत्पादन हुन्छ । खडेरीले अन्यत्र रोपाईं प्रभावित भए पनि रूपन्देहीमा ९९ प्रतिशत खेतमा रोपाईं गरिएको थियो । तर,धानमा मल राख्ने