हाईब्रीड मकैमा दाना लागेन
कृष्ण खनाल
बुटवल, १८ माघ ।
रुपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिका–४
विष्णुपुरका किसान धर्मानन्द आचार्यले गएको कार्तिक महिनामा मकैको विउ लिन बुटवलमा आए । विगतका बर्षहरुमा एक विगाहा खेतमा स्थानिय जातबाट १ लाख भन्दा बढि आम्दानी गरिरहेका थिए । तर चार गुणा आम्दानी गर्ने उदेश्यका साथ बुटवलको अस्पताल लाईनमा रहेको नेपाल एग्रोभेटबाट १५ किलो मकैको बिउ किनेर लगेर मकै रोपे । कार्तिक महिनामा मकैको विउ लगेर रोपेका उनलाई एग्रोभेट सञ्चालकले ९० दिनमा मकै पाक्ने बताएका थिए । अरुण–२ जातको मकै लगाएका कृषक आचार्य अहिले विलखबन्दमा परेका छन् । कारण हाईब्रीड जातको विउबाट अहिले मकैको घोगामा दाना नलागेपछि उनी र उनका दाई षडानन्द आचार्य अहिले चिन्तामा परेका हुन ।
नेपालका पुर्वी क्षेत्रमा यस्तो खालको समस्या पहिलो पटक देखिए पनि रुपन्देहीमा ठुलो परिमाणमा मकैको घोगामा दाना नलागेको पहिलो पटक हो । एउटा बोटमा ३ वटा घोगा लाग्ने भनेर ल्याएको हाईब्रीड जातको अरुण–२ ले मकैको घोगाा लाग्यो तर दाना लागेन जसको कारण किसानको लाखौ रुपैया खेरा गएको छ । तिलोत्तमा नगरपालिका–४ विष्णुपुराका किसान धर्मानन्द आचार्य र षडाानन्द आचर्यले एक विगाहा क्षेत्रफलमा लगाएको मकैमा अहिले घोगामा फल नलागेको हो ।
कृषक धर्मानन्द आचार्यका अनुसार नेपाल एग्रोभेटबाट खरिद गरिएको मकैको विउबाट उम्रीएको मकैमा घोगा नलागेपछि लाखौ रुपैयाको घाटा लागेको बताए । उनले भने–‘स्थानीय जात छोडेर चार गुणा बढि आम्दानी गर्ने उदेश्यले हाईब्रीड जातको मकै लगाए अहिले पुरै काम नलाग्ने भयो । ’ उनले बुटवलको विउ विक्रेता नेपाल एग्रोभेटका सञ्चालक भरत नेपाल किसानले गुनासो लगेर जाँदा गैरजिम्मेबार ढंगले प्रस्तुत भएको बताए ।
मकैमा घोगा लागेपनि दाना नलगेपपिछ गुनासो गर्न गएका किसान आचार्यलाई विक्रेता नेपालले–‘हामीले मकैको विउ दिने हो, उम्रीयो अब कुनै गुनासो गर्नुहुन पाउनुहुन्न,’ भनेर जबाफ दिएको बताए । कृषक आाचार्यलाई विउ खरिद गर्दा विक्रेता नेपालले पोष्टरमा ठुलो ठुलो दाना लागेको र एउटा बोटबाट ३ देखि ४ वटा सम्म घोगा लग्ने र ९० दिनमा मकै तयार हुने बताएका थिए ।
तर मकै रोपेको तिन महिना भन्दा बढि भएपनि खेतमा मकैले घोगा भएपनि दाना लागेको छैन । अधिकांस मकैको बोट साना र ख्याउटे रहेका छन् । उता अर्का किसान शिव आचार्यले एग्रोभेटले किसानलाई ठेगेको गुनासो गरे । उनले किसानलाई विक्रि गरिएको विउमा गैर जिम्मेबारी पन देखाएको गुनासो पोखे । उनले भने–‘हामी जस्ता केही जान्ने र बोल्ने किसानलाई एग्रोभेटले ठग्छ भने अन्य सोझा साझा किसानलाई कति ठगेको होला । उनले यसरी किसानलाई ठग्ने विक्रेतालाई कारवाहीको माग गरे ।
उता, नेपाल एग्रोभेटका सञ्चालक भरत नेपालले आफुले २० बर्ष देखि विभिन्न जातका विउ विक्रि गर्र्दै आएको र अहिले तिलोत्तमा नगरपालिका किसानले रोपेको विउमा समस्या आएकोमा आफुलाई कारणबारे जानकारी नभएको बताए । उनले यस क्षेत्रमा चिसो बढेको कारण चिसोले पनि केही समस्या भएको हुन सक्ने भन्दै आफुले विक्री गरेको विउमा अहिले सम्म यस्तो समस्या नआएको दावि गरे ।
तस्वीर विवरण
किसान धर्मानन्द आचार्य दाना नलागेको मकैको घोगा देखाउदै । तस्वीरःकृष्ण खनाल÷बुटवल टुडे ।
