वातावरण
सन्र्दभ २१ औ वातावरण दिवस: जलवायु परिर्वतनको प्रमुख कारण वन विनास
कृष्ण खनाल
बुटवल, २१ जेठ ।
जलवायु परिर्वतनको कारण पृथ्वीमा देखिने विभिन्नअसहरुको प्रमुख कारकत्वन वनविनास नै हुने गरेको पाइएको छ । विस्तारै पृथ्वीमा भएको वन जंगलको विनासको कारण माटोमा हुने कार्वन विरुवाहरुले उपयोग गर्न नपाउदा वायुमण्डलमा फैलीएर विस्तारै ओजनतह वाक्लीलिदै गएको कारण विभिन्न प्रकारको जलवायुका असरहरु देखा पर्ने गरेको सरोकारवालाहरुले बताएका छन् ।
सूर्यबाट पृथ्वीमा आएका विभिन्न विकिरणहरु फर्केर जाने वाटो बन्द हुने भएको कारण जलवायुमा परिर्वतन आउने गरेको पाइएको छ । पृथ्वीमा कुनै स्थानमा अतिवृष्टी, अनावृष्ठी, खण्डवृष्ठी जस्ता बर्षाहरु हुनु र विस्तार तापक्रम वृद्धिहुदै जानुको कारण पृथ्वीको आयु विस्तारै कम हुदै गएको छ ।
विगत लामो समयदेखि वातावरणको क्षेत्रमा काम गर्दै आएको रुपन्तरण अभियानको संयोजक बालकृष्ण जमरकट्टेलले विश्वमा सन् १९८९ सालमा पहिलोपटक जलवायु परिर्वतन सम्बन्धी सम्मेलनभएको जानकारी दिदै पृथ्वीमा विस्तारै हरितगृह ग्यासको मात्र बढ्दै जानुले थप वातावरणीय असरहरु देखा पर्ने जानकारी दिए । नेपालमा कर्वनको मात्रा विस्तारै बढ्दै जानुकोकारण वन विनास, आगलागि, फोहर मैला उत्पादन र कृषिजन्य कार्यबाट जलवायु परिर्वतन हुने गरेको उनको भनाई छ । ‘पृथ्वीको तापक्रम विस्तारै बढ्नुको कारण नै जलवायु परिर्वतन नै हो । ’उनले थपे–‘हरितगृह ग्यास कार्वनडाईअक्साईड, मिथेन, नाईटक्साईड ग्यासहरुको उत्पादन र उत्संर्जनमा रोक्नु पर्दछ ।’
अहिले पृथ्वीमा कर्वानडाईअक्साईडको मात्र ७७ प्रतिशत छ भने मिथेन १४ प्रतिशत र नाईट्रक्सको मात्रा ८ प्रतिशत र अन्य रहेको तथ्याङ्कमा रहेको छ । विभिन्न गैरसरकारी संस्थाहरुको सहयोगमा रुपान्तरण नेपालले संकलन गरेको तथ्याङ्कमा वितेको करिव एक सयबर्षमा विश्वमा १५.७४ प्रतिशतले तापक्रम बढेको छ । नेपालमा करिव १.७ प्रतिशत तापक्रम बढेको छ । विश्वको तुलनमा नेपालमा तापक्रम बढ्ने क्रम समेत विस्तारै बढ्दै गएको तथ्याङ्कमा उल्लेख गरिएको छ । सन् २००८ मा भन्दा सन् २००९ मा नेपालमा आगलागीको कारणबाट घटनाहरुम ५ प्रतिशतले तापक्रम वृद्धि भएको पाईएको छ ।
उता, सामुदायिक वन उपभोक्ता महासंघका कोषाध्यक्ष घनश्याम चालिसेले हरितगृहको उत्पादन कम गर्नको लागि वृक्षरोपण नै प्रमुख विकल्प भएको बताउदछन । बनजंगलको संरक्षण गरेमा माटोमा भएको कार्वनलाई रुखले पृथ्वी सम्म आउन नदिने भन्दै उनले वृक्षरोपणको माध्यामबाट पृथ्वीको आयु लम्बाउन सकिने धाराणा व्यक्त गरे ।
त्यस्तै जिल्ला वन कार्यालय रुप्न्देहीका प्रमुख जिल्ला वन अधिकृत दीपक ज्ञवालीले पछिल्लो समयमा धेरै बर्ष पुराना तथा माटोमा भएको कार्वनलाई सोस्न नसक्ने प्रकारका रुखहरु काटेर त्यसको सट्टामा नया रुखहरु रोपी कार्वनको मात्र घटाउन सकिने जानकारी दिए । उनले भने–‘पुराना तथा जिर्ण भएका रुखहरुलाई हटाएर नया रुखहरुलाई विकसित गर्नुपर्नेछ जसले गर्दा कार्वनको मात्र घटाउनलाई सहयोग पु¥याउदछ ।’ रुपन्देही जिल्ला वातावरणीय दृष्टिकोणबाट अत्यान्त जोखिममा रहेको जिल्ला भएको कारण पनि यस क्षेत्रको वन जंगल जोगाउनु प्रमुख कार्य भएको उनको भनाई छ । उनले अहिलेसम्म रुपन्देहीमा करिव १४ हजार विगाहा वन अतिक्रमण भएको भन्दै अव कुनै पनि जंगली क्षेत्रमा विभिन्न प्रकारका अस्पताल, भवनहरु निर्माण गर्दा त्यसको अनुपातमा अन्य स्थानमा जग्गा खरिद गरि वनलाई हस्तानान्तरण गर्नुपर्ने नीती आवश्यक रहेको बताए ।
लामो समय देखि वन तथा वातावरणको क्षेत्रमा वलाकत गर्दै आएका अधिवक्ता केशमणी अर्यालले यसक्षेत्रको नदी नालामा अवैध रुपमा उखन्नको कार्यचलिरहेको भन्दै यसको नियन्त्रणको लागि सरोकारवाला निकाय गम्भिरताका साथ लाग्नुपर्ने बताए । उनले जिल्ला विकास समितिले तयार गरेको वातावरण मुल्याङ्कन प्रतिवेदन लागूगर्नको लागि प्रयास भएको भएपनि नदीजन्य बस्तुहरुको करिव १० बर्षसम्म उत्खनमा रोक लगाउनुपर्न उनको धारणा छ ।
आज २१ औ विश्व वातावरण दिवस सोचेर खाउ , खाना खेरा नफालौ वातावरण जोगाऔ भन्ने मुला नाराका साथ विश्वभर मनाईदै छ । विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा विभिन्न विद्यालय तथा वातावरण संग समबन्धीत सरोकारवाला निकायहरुले विभिन्न रचनान्तमक कार्यत्रमहरुको आयोजना गरी मनाउदैछन ।
))))))))))))))))))))))))
जलवायु परिर्वतन न्युनीकरणको लागि मिडियाको भुमिका महत्पुर्ण
बुटवल, २१ जेठ ।
जलवायु परिर्वतनाको लागि पृथ्वीमा देखिने विभिन्न खाले असरहरु न्यूनिकरणको लागि मिडियाको भुमिका महतपुर्ण हुने एक कार्यक्रमका सहभागीहरुले बताएमा छन । मंगलबार जिल्ला विकास समितिको सहयोगमा नेपाल वातावरण पत्रकार संघ रुपन्देहीले बुटवलमा आयोजना गरेको ‘जलवायु परिर्वतनमा मिडियाको भुमिका विषयक’ अन्र्तक्रिया कार्यक्रममा बोल्दै पृथ्वी भनेको सबैको सझा घर भएको कारण आ आफ्नो क्षेत्रबाट यसको लागि योगदान दिनुपर्ने बर्ताका हुन । विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा नेपाल वातावरण पत्रकार संघ रुपन्देहीका अध्यक्ष डिआर घिमिरेको अध्यक्षतामा भएको अन्र्तक्रियामा जिल्ला वन कार्यालय रुपन्देहीका प्रमुख दीपक ज्ञवालीको प्रमुख आतिथ्यता रहेको थियो ।
बुटवलमा क्रियाशिल करिव एक दर्जन बढि सञ्चारकर्मीहरुको सहभागीता रहेको अन्र्तक्रियामा सामुदायि वन उपभोक्ता महासंघका घनश्याम चालिसे, रुपान्तरण अभियान नेपालका वालकृष्ण जमरकट्टेल,अधिवक्ता केशरमणी अर्यालय लगायतले सहजीकरण गरेका थिए । नेपाल वातावरण पत्रकार संघका सचिव मुकेश पोखरेलको सञ्चालनमा भएको कार्यक्रम भएको थियो ।
कृष्ण खनाल
बुटवल, २१ जेठ ।
जलवायु परिर्वतनको कारण पृथ्वीमा देखिने विभिन्नअसहरुको प्रमुख कारकत्वन वनविनास नै हुने गरेको पाइएको छ । विस्तारै पृथ्वीमा भएको वन जंगलको विनासको कारण माटोमा हुने कार्वन विरुवाहरुले उपयोग गर्न नपाउदा वायुमण्डलमा फैलीएर विस्तारै ओजनतह वाक्लीलिदै गएको कारण विभिन्न प्रकारको जलवायुका असरहरु देखा पर्ने गरेको सरोकारवालाहरुले बताएका छन् ।
सूर्यबाट पृथ्वीमा आएका विभिन्न विकिरणहरु फर्केर जाने वाटो बन्द हुने भएको कारण जलवायुमा परिर्वतन आउने गरेको पाइएको छ । पृथ्वीमा कुनै स्थानमा अतिवृष्टी, अनावृष्ठी, खण्डवृष्ठी जस्ता बर्षाहरु हुनु र विस्तार तापक्रम वृद्धिहुदै जानुको कारण पृथ्वीको आयु विस्तारै कम हुदै गएको छ ।
विगत लामो समयदेखि वातावरणको क्षेत्रमा काम गर्दै आएको रुपन्तरण अभियानको संयोजक बालकृष्ण जमरकट्टेलले विश्वमा सन् १९८९ सालमा पहिलोपटक जलवायु परिर्वतन सम्बन्धी सम्मेलनभएको जानकारी दिदै पृथ्वीमा विस्तारै हरितगृह ग्यासको मात्र बढ्दै जानुले थप वातावरणीय असरहरु देखा पर्ने जानकारी दिए । नेपालमा कर्वनको मात्रा विस्तारै बढ्दै जानुकोकारण वन विनास, आगलागि, फोहर मैला उत्पादन र कृषिजन्य कार्यबाट जलवायु परिर्वतन हुने गरेको उनको भनाई छ । ‘पृथ्वीको तापक्रम विस्तारै बढ्नुको कारण नै जलवायु परिर्वतन नै हो । ’उनले थपे–‘हरितगृह ग्यास कार्वनडाईअक्साईड, मिथेन, नाईटक्साईड ग्यासहरुको उत्पादन र उत्संर्जनमा रोक्नु पर्दछ ।’
अहिले पृथ्वीमा कर्वानडाईअक्साईडको मात्र ७७ प्रतिशत छ भने मिथेन १४ प्रतिशत र नाईट्रक्सको मात्रा ८ प्रतिशत र अन्य रहेको तथ्याङ्कमा रहेको छ । विभिन्न गैरसरकारी संस्थाहरुको सहयोगमा रुपान्तरण नेपालले संकलन गरेको तथ्याङ्कमा वितेको करिव एक सयबर्षमा विश्वमा १५.७४ प्रतिशतले तापक्रम बढेको छ । नेपालमा करिव १.७ प्रतिशत तापक्रम बढेको छ । विश्वको तुलनमा नेपालमा तापक्रम बढ्ने क्रम समेत विस्तारै बढ्दै गएको तथ्याङ्कमा उल्लेख गरिएको छ । सन् २००८ मा भन्दा सन् २००९ मा नेपालमा आगलागीको कारणबाट घटनाहरुम ५ प्रतिशतले तापक्रम वृद्धि भएको पाईएको छ ।
उता, सामुदायिक वन उपभोक्ता महासंघका कोषाध्यक्ष घनश्याम चालिसेले हरितगृहको उत्पादन कम गर्नको लागि वृक्षरोपण नै प्रमुख विकल्प भएको बताउदछन । बनजंगलको संरक्षण गरेमा माटोमा भएको कार्वनलाई रुखले पृथ्वी सम्म आउन नदिने भन्दै उनले वृक्षरोपणको माध्यामबाट पृथ्वीको आयु लम्बाउन सकिने धाराणा व्यक्त गरे ।
त्यस्तै जिल्ला वन कार्यालय रुप्न्देहीका प्रमुख जिल्ला वन अधिकृत दीपक ज्ञवालीले पछिल्लो समयमा धेरै बर्ष पुराना तथा माटोमा भएको कार्वनलाई सोस्न नसक्ने प्रकारका रुखहरु काटेर त्यसको सट्टामा नया रुखहरु रोपी कार्वनको मात्र घटाउन सकिने जानकारी दिए । उनले भने–‘पुराना तथा जिर्ण भएका रुखहरुलाई हटाएर नया रुखहरुलाई विकसित गर्नुपर्नेछ जसले गर्दा कार्वनको मात्र घटाउनलाई सहयोग पु¥याउदछ ।’ रुपन्देही जिल्ला वातावरणीय दृष्टिकोणबाट अत्यान्त जोखिममा रहेको जिल्ला भएको कारण पनि यस क्षेत्रको वन जंगल जोगाउनु प्रमुख कार्य भएको उनको भनाई छ । उनले अहिलेसम्म रुपन्देहीमा करिव १४ हजार विगाहा वन अतिक्रमण भएको भन्दै अव कुनै पनि जंगली क्षेत्रमा विभिन्न प्रकारका अस्पताल, भवनहरु निर्माण गर्दा त्यसको अनुपातमा अन्य स्थानमा जग्गा खरिद गरि वनलाई हस्तानान्तरण गर्नुपर्ने नीती आवश्यक रहेको बताए ।
लामो समय देखि वन तथा वातावरणको क्षेत्रमा वलाकत गर्दै आएका अधिवक्ता केशमणी अर्यालले यसक्षेत्रको नदी नालामा अवैध रुपमा उखन्नको कार्यचलिरहेको भन्दै यसको नियन्त्रणको लागि सरोकारवाला निकाय गम्भिरताका साथ लाग्नुपर्ने बताए । उनले जिल्ला विकास समितिले तयार गरेको वातावरण मुल्याङ्कन प्रतिवेदन लागूगर्नको लागि प्रयास भएको भएपनि नदीजन्य बस्तुहरुको करिव १० बर्षसम्म उत्खनमा रोक लगाउनुपर्न उनको धारणा छ ।
आज २१ औ विश्व वातावरण दिवस सोचेर खाउ , खाना खेरा नफालौ वातावरण जोगाऔ भन्ने मुला नाराका साथ विश्वभर मनाईदै छ । विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा विभिन्न विद्यालय तथा वातावरण संग समबन्धीत सरोकारवाला निकायहरुले विभिन्न रचनान्तमक कार्यत्रमहरुको आयोजना गरी मनाउदैछन ।
))))))))))))))))))))))))
जलवायु परिर्वतन न्युनीकरणको लागि मिडियाको भुमिका महत्पुर्ण
बुटवल, २१ जेठ ।
जलवायु परिर्वतनाको लागि पृथ्वीमा देखिने विभिन्न खाले असरहरु न्यूनिकरणको लागि मिडियाको भुमिका महतपुर्ण हुने एक कार्यक्रमका सहभागीहरुले बताएमा छन । मंगलबार जिल्ला विकास समितिको सहयोगमा नेपाल वातावरण पत्रकार संघ रुपन्देहीले बुटवलमा आयोजना गरेको ‘जलवायु परिर्वतनमा मिडियाको भुमिका विषयक’ अन्र्तक्रिया कार्यक्रममा बोल्दै पृथ्वी भनेको सबैको सझा घर भएको कारण आ आफ्नो क्षेत्रबाट यसको लागि योगदान दिनुपर्ने बर्ताका हुन । विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा नेपाल वातावरण पत्रकार संघ रुपन्देहीका अध्यक्ष डिआर घिमिरेको अध्यक्षतामा भएको अन्र्तक्रियामा जिल्ला वन कार्यालय रुपन्देहीका प्रमुख दीपक ज्ञवालीको प्रमुख आतिथ्यता रहेको थियो ।
बुटवलमा क्रियाशिल करिव एक दर्जन बढि सञ्चारकर्मीहरुको सहभागीता रहेको अन्र्तक्रियामा सामुदायि वन उपभोक्ता महासंघका घनश्याम चालिसे, रुपान्तरण अभियान नेपालका वालकृष्ण जमरकट्टेल,अधिवक्ता केशरमणी अर्यालय लगायतले सहजीकरण गरेका थिए । नेपाल वातावरण पत्रकार संघका सचिव मुकेश पोखरेलको सञ्चालनमा भएको कार्यक्रम भएको थियो ।
